الگوهای تحول دیجیتال در آموزش عالی با تأکید بر یادگیری داده‌محور
کلمات کلیدی:
یادگیری سازمانی, تحول دیجیتال, مدیریت دانش, یادگیری پویا, چابکی شناختی, فرهنگ یادگیری دیجیتالچکیده
هدف این پژوهش مرور نظام‌مند مطالعات اخیر به‌منظور شناسایی و تحلیل الگوهای تحول دیجیتال در آموزش عالی با تمرکز بر یادگیری داده‌محور است. پژوهش حاضر از نوع کیفی و مبتنی بر مرور نظام‌مند متون علمی است. جست‌وجوی مقالات در پایگاه‌های داده Scopus، Web of Science، ScienceDirect و Google Scholar انجام شد. بر اساس معیارهای ورود شامل ارتباط مستقیم با موضوع، انتشار در پنج سال اخیر، و برخورداری از چارچوب نظری معتبر، ۲۰ مقاله منتخب مورد تحلیل قرار گرفت. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار NVivo نسخه ۱۴ تحلیل و کدگذاری سه‌مرحله‌ای (باز، محوری، گزینشی) انجام شد. تحلیل تا دستیابی به اشباع نظری ادامه یافت. نتایج نشان داد تحول دیجیتال در آموزش عالی بر چهار محور اصلی استوار است: زیرساخت‌های فناورانه و داده‌محور، یادگیری داده‌محور و نوآوری آموزشی، راهبردهای مدیریتی و فرهنگی، و پیامدها و آینده‌پژوهی در آموزش داده‌محور. یافته‌ها حاکی از آن است که دانشگاه‌های موفق در تحول دیجیتال، دارای زیرساخت داده‌ای منسجم، رهبری تحول‌گرا، فرهنگ یادگیری نوآورانه، و تعهد به اصول اخلاق داده هستند. همچنین، یادگیری داده‌محور نقش محوری در شخصی‌سازی مسیر یادگیری، تصمیم‌گیری شواهد‌پایه و ارتقای کیفیت آموزش دارد. بر اساس نتایج، تحول دیجیتال در آموزش عالی تنها به کارگیری فناوری محدود نمی‌شود، بلکه نیازمند هم‌افزایی میان فناوری، داده و انسان است. برای تحقق یادگیری داده‌محور، تقویت مهارت‌های داده‌ای، فرهنگ‌سازی دیجیتال، و ایجاد سیاست‌های ملی منسجم ضروری است. رویکرد داده‌محور می‌تواند دانشگاه‌ها را به سمت آموزش هوشمند، پایدار و اخلاق‌محور هدایت کند.
دانلودها
مراجع
Alruthaya, A., Nguyen, T.-T., & Lokuge, S. (2021). The Application of Digital Technology and the Learning Characteristics of Generation Z in Higher Education. arXiv.
Bolden, R., & Jones, S. (2022). Leadership, complexity and change in higher education. Studies in Higher Education, 47(6), 1123–1136.
Bygstad, B., et al. (2022). Exploring the digital transformation of higher education: The emergence of a digital learning space. Higher Education Quarterly, 76(4), 851–869.
Chatti, M. A., et al. (2021). Learning Analytics: Trends and Opportunities in Personalized Learning. Computers & Education, 166, 104149.
Fernández, A., et al. (2023). Digital transformation initiatives in higher education: New processes and technologies. Education Sciences, 13(11), 1125.
Gkrimpizi, T., Peristeras, V., & Magnisalis, I. (2023). Classification of Barriers to Digital Transformation in Higher Education Institutions: Systematic Literature Review. Education Sciences, 13(8), 805.
Graham, C. R., Danaa, G., Purevsuren, T., Martínez, A., Spricigo, C. B., & Batsukh, T. (2023). Digital Learning Transformation in Higher Education: International Cases. Education Sciences, 13(11), 1143.
Holmes, W., Bialik, M., & Fadel, C. (2021). Artificial Intelligence in Education: Promises and Implications for Teaching and Learning. Center for Curriculum Redesign.
Ifenthaler, D., & Gibson, D. (2023). Data-driven decision-making in higher education: Challenges and opportunities. TechTrends, 67(3), 224–236.
