اثرات فرهنگی و اجتماعی فناوری‌های یادگیری پیشرفته
کلمات کلیدی:
فناوری‌های یادگیری پیشرفته, دگرگونی فرهنگی, پیامدهای اجتماعی, سواد فرهنگی دیجیتال, هوش مصنوعی آموزشیچکیده
هدف از این پژوهش، بررسی نظام‌مند ابعاد فرهنگی و اجتماعی ناشی از به‌کارگیری فناوری‌های یادگیری پیشرفته و تحلیل پیامدهای آن در تحول ارزش‌ها، هویت‌ها و تعاملات اجتماعی در نظام‌های آموزشی معاصر است. پژوهش حاضر با رویکرد کیفی و مبتنی بر مرور نظام‌مند انجام شد. داده‌ها از طریق بررسی ۱۲ مقاله علمی منتشرشده بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۵ که به‌صورت مستقیم به اثرات فرهنگی و اجتماعی فناوری‌های یادگیری پیشرفته پرداخته بودند، گردآوری شد. فرایند کدگذاری داده‌ها در سه مرحله شامل کدگذاری باز، محوری و گزینشی انجام گرفت و تحلیل نهایی با استفاده از نرم‌افزار NVivo نسخه ۱۴ صورت پذیرفت. انتخاب مقالات تا دستیابی به اشباع نظری ادامه یافت. تحلیل مضمون سه تم اصلی را آشکار ساخت: ۱) دگرگونی فرهنگی در بستر یادگیری دیجیتال شامل تغییر در هویت یادگیرنده، ارزش‌های آموزشی و بازتولید فرهنگی؛ ۲) پیامدهای اجتماعی فناوری شامل بازتعریف روابط آموزشی، شکاف دیجیتال، و چالش‌های اخلاقی؛ و ۳) پیامدهای فرهنگی و اجتماعی نوظهور شامل نقش هوش مصنوعی، واقعیت مجازی و متاورس در خلق فرهنگ‌های یادگیری جدید. یافته‌ها نشان داد که فناوری‌های پیشرفته، در کنار ارتقای یادگیری، موجب بروز تغییرات عمیق در ارزش‌ها، تعاملات اجتماعی و هویت‌های فرهنگی یادگیرندگان می‌شوند. نتایج بیانگر آن است که فناوری‌های یادگیری پیشرفته نه‌تنها ابزار انتقال دانش، بلکه عامل بازتعریف ساختار فرهنگی و اجتماعی آموزش هستند. برای بهره‌گیری اثربخش از این فناوری‌ها، لازم است حساسیت‌های فرهنگی و اخلاقی در طراحی و اجرای آن‌ها لحاظ گردد تا ضمن ارتقای کیفیت یادگیری، از همسان‌سازی فرهنگی و شکاف اجتماعی جلوگیری شود.
دانلودها
مراجع
Baker, T., & Smith, L. (2019). Educ-AI-tion rebooted? Exploring the future of artificial intelligence in schools and colleges. Nesta.
Bates, T. (2015). Teaching in a digital age: Guidelines for designing teaching and learning. Tony Bates Associates Ltd.
Buckingham, D. (2019). The media education manifesto. Polity Press.
Chen, W., & Brynjolfsson, E. (2022). Digital learning, cultural intelligence, and human adaptability in the 21st century. Computers & Education, 181, 104454.
Couldry, N., & Hepp, A. (2017). The mediated construction of reality. Polity Press.
Dabbagh, N., & Kitsantas, A. (2012). Personal learning environments, social media, and self-regulated learning. The Internet and Higher Education, 15(1), 3–8.
Eynon, R., & Malmberg, L. (2021). Lifelong learning and digital inequalities in the digital age. British Journal of Educational Technology, 52(4), 1459–1474.
Garrison, D. R., & Vaughan, N. D. (2019). Blended learning in higher education: Framework, principles, and guidelines. Jossey-Bass.
Goodyear, P., & Carvalho, L. (2019). The analysis of complex learning environments. Educational Research Review, 27, 30–49.
Hargittai, E. (2018). Open inequalities: The role of skills in the digital divide. Information, Communication & Society, 21(8), 1103–1119.
Holmes, W., Bialik, M., & Fadel, C. (2021). Artificial intelligence in education: Promises and implications for teaching and learning. Center for Curriculum Redesign.
Inayatullah, S. (2018). University futures and the digital turn: Using future studies to explore digital transformations. Springer.
Johnson, L., Adams Becker, S., & Cummins, M. (2023). The metaverse in education: Opportunities and challenges. EDUCAUSE.
King, K. P., & Gura, M. (2021). Harnessing digital technologies for learning: The 21st-century classroom. IGI Global.
Laurillard, D. (2013). Teaching as a design science: Building pedagogical patterns for learning and technology. Routledge.
Livingstone, S. (2014). Developing social and moral responsibility in the digital age. Journal of Youth Studies, 17(8), 1028–1043.
