تأثیر تحول دیجیتال بر عدالت آموزشی در کشورهای درحال‌توسعه
کلمات کلیدی:
تحول دیجیتال, عدالت آموزشی, کشورهای درحال‌توسعه, سواد دیجیتال, سیاست‌گذاری آموزشیچکیده
هدف این پژوهش بررسی چگونگی تأثیر تحول دیجیتال بر ابعاد مختلف عدالت آموزشی در کشورهای درحال‌توسعه با تمرکز بر نقش زیرساخت‌های فناورانه، توانمندسازی انسانی و سیاست‌گذاری آموزشی است. پژوهش حاضر از نوع مروری نظام‌مند با رویکرد کیفی است. داده‌ها از طریق مرور ادبیات علمی مرتبط با موضوع در پایگاه‌های معتبر بین‌المللی از جمله Scopus، Web of Science، ERIC و Google Scholar گردآوری شد. پس از ارزیابی و غربال‌سازی، ۱۲ مقاله واجد شرایط برای تحلیل انتخاب گردید. فرایند تحلیل داده‌ها بر اساس روش تحلیل محتوای کیفی و با بهره‌گیری از نرم‌افزار NVivo نسخه ۱۴ انجام شد. داده‌ها تا مرحله اشباع نظری بررسی شدند و مفاهیم کلیدی در سه مقوله اصلی شامل «زیرساخت‌ها و دسترسی دیجیتال»، «توانمندسازی انسانی و سواد دیجیتال» و «سیاست‌گذاری و عدالت آموزشی دیجیتال» سازمان‌دهی گردیدند. نتایج نشان داد که عدالت آموزشی دیجیتال در کشورهای درحال‌توسعه از سه بعد اصلی متأثر است. شکاف دیجیتال منطقه‌ای و ضعف زیرساخت‌های ارتباطی، مانع اصلی دسترسی برابر به آموزش محسوب می‌شود. همچنین، کمبود مهارت‌های دیجیتال در معلمان و نابرابری جنسیتی در دسترسی به فناوری از موانع تحقق عدالت آموزشی است. یافته‌ها نشان داد سیاست‌گذاری‌های پراکنده و نبود حکمرانی داده‌محور، موجب بازتولید نابرابری در آموزش دیجیتال شده است. در عین حال، فناوری‌های نوین و همکاری‌های بین‌المللی ظرفیت بالایی برای کاهش نابرابری آموزشی دارند. تحول دیجیتال می‌تواند فرصت‌های ارزشمندی برای تحقق عدالت آموزشی فراهم کند، مشروط بر آن‌که با سیاست‌گذاری منسجم، سرمایه‌گذاری پایدار و توانمندسازی انسانی همراه باشد. عدالت آموزشی دیجیتال مستلزم رویکردی انسان‌محور و داده‌محور است که دسترسی، کیفیت و فرصت‌های یادگیری را برای همه تضمین کند.
دانلودها
مراجع
Ally, M. (2019). The impact of digital technology on education equity in developing nations. Journal of Learning and Development, 6(2), 45–60.
Floridi, L. (2020). The ethics of artificial intelligence education. AI & Society, 35(4), 645–658.
Ghavifekr, S., & Rosdy, W. (2019). Teaching with technology: Enhancing learning and teaching experiences in higher education. Educational Technology Research and Development, 67(3), 649–672.
Hassan, M., & Omar, Z. (2022). Digital transformation and equity in education: A Middle Eastern perspective. International Journal of Educational Technology in Higher Education, 19(1), 15–29.
ITU. (2022). Measuring digital development: Facts and figures 2022. International Telecommunication Union.
Ng, W. (2012). Can we teach digital natives digital literacy? Computers & Education, 59(3), 1065–1078.
OECD. (2021). The state of school education: One year into the COVID pandemic. OECD Publishing.
OECD. (2022). Digital education outlook 2022: Equity and inclusion in a connected world. OECD Publishing.
OECD. (2023). Education policy outlook in the digital era. OECD Publishing.
Redecker, C. (2020). European framework for the digital competence of educators (DigCompEdu). Publications Office of the European Union.
Rawls, J. (2001). Justice as fairness: A restatement. Harvard University Press.
Salmi, J. (2021). Tertiary education and digital transformation: Policy challenges for developing countries. UNESCO Working Papers.
Selwyn, N. (2019). Should robots replace teachers? AI and the future of education. Polity Press.
Selwyn, N., & Facer, K. (2021). Digital technology and education: Rethinking equity and learning. Routledge.
UNDP. (2022). Global education coalition report. United Nations Development Programme.
UNDP. (2023). Sustainable Development Goal 4: Quality education. United Nations Development Programme.
UNESCO. (2020). Global education monitoring report 2020: Inclusion and education. UNESCO Publishing.
UNESCO. (2021). Reimagining our futures together: A new social contract for education. UNESCO Publishing.
UNESCO. (2023). Technology in education: A tool on whose terms? UNESCO Publishing.
UN Women. (2022). Bridging the gender digital divide. United Nations Women.
Williamson, B., & Piattoeva, N. (2022). Education governance and data justice: Global policy dynamics. Learning, Media and Technology, 47(2), 157–174.
