سیاست‌های کلان حکمرانی داده در یادگیری و آموزش عمومی
کلمات کلیدی:
حکمرانی داده, آموزش عمومی, سیاست‌گذاری آموزشی, اخلاق داده, تحول دیجیتال, عدالت آموزشیچکیده
هدف این مطالعه مرور و تحلیل نظام‌مند سیاست‌های کلان حکمرانی داده در حوزه یادگیری و آموزش عمومی به‌منظور شناسایی ابعاد نهادی، اخلاقی و فناورانه آن است. این پژوهش از نوع مرور نظام‌مند با رویکرد کیفی است. داده‌ها از طریق جست‌وجوی هدفمند در پایگاه‌های بین‌المللی نظیر Scopus، Web of Science و Google Scholar گردآوری شد. در مجموع ۱۲ مقاله علمی مرتبط انتخاب و با استفاده از نرم‌افزار Nvivo نسخه 14 مورد تحلیل مضمون قرار گرفت. فرآیند تحلیل شامل کدگذاری باز، محوری و انتخابی بود و در نهایت، سه مقوله اصلی شامل چارچوب‌های سیاستی و نهادی، اخلاق و اعتماد داده‌ای، و تحول دیجیتال در حکمرانی داده آموزشی استخراج شد. برای اطمینان از اعتبار تحلیل‌ها از روش بازبینی مضامین و اشباع نظری استفاده گردید. نتایج نشان داد که حکمرانی داده آموزشی بر سه محور اصلی استوار است: نخست، سیاست‌گذاری نهادی و تنظیم‌گری داده برای تضمین شفافیت و پاسخگویی؛ دوم، ملاحظات اخلاقی و امنیتی در حفاظت از داده‌های آموزشی و ایجاد اعتماد عمومی؛ و سوم، ظرفیت‌سازی فناورانه از طریق زیرساخت‌های دیجیتال و سواد داده‌ای معلمان و مدیران. یافته‌ها همچنین حاکی از آن است که سیاست‌های موفق حکمرانی داده در آموزش عمومی آن‌هایی هستند که بین نوآوری فناورانه و اصول اخلاقی تعادل برقرار می‌کنند و بر عدالت آموزشی داده‌محور تأکید دارند. پژوهش حاضر نشان می‌دهد که حکمرانی داده در آموزش عمومی نه تنها یک ضرورت فناورانه بلکه یک الزام نهادی و اجتماعی است. موفقیت آن مستلزم هم‌افزایی میان دولت، بخش فناوری، و نهادهای مدنی است تا داده‌ها به ابزاری برای تصمیم‌گیری آگاهانه، عدالت آموزشی و ارتقای کیفیت یادگیری تبدیل شوند. تقویت چارچوب‌های قانونی، آموزش اخلاق داده، و ایجاد زیرساخت‌های فناورانه انعطاف‌پذیر از پیش‌شرط‌های کلیدی تحقق این هدف هستند.
دانلودها
مراجع
Bulger, M. (2020). Data literacy and education: Empowering teachers and students for a data-driven society. Learning, Media and Technology, 45(2), 120–135.
European Commission. (2022). Digital Education Action Plan 2021–2027: Resetting education and training for the digital age. Brussels: European Union.
Eynon, R. (2021). The datafication of education: A critical perspective on learning analytics. Learning, Media and Technology, 46(1), 1–12.
Floridi, L., & Cowls, J. (2019). A unified framework of five principles for AI in society. Harvard Data Science Review, 1(1), 1–15.
Grek, S., & Landri, P. (2021). Data infrastructures and the governance of education. Policy Futures in Education, 19(4), 389–408.
Holmes, W., & Tuomi, I. (2022). State of AI in education: Building resilient data ecosystems. British Journal of Educational Technology, 53(5), 1257–1274.
Kitchin, R. (2022). Data governance: Ethics, law and the politics of big data. Sage Publications.
Livingstone, S. (2019). Data and children’s rights: Emerging issues in education. UNICEF Innocenti Research Centre.
Luckin, R. (2020). Machine learning and human intelligence: The future of education in the 21st century. Educational Review, 72(6), 713–731.
Mandinach, E. B., & Schildkamp, K. (2020). Misconceptions about data-based decision making in education. Teachers College Record, 122(3), 1–26.
Mandinach, E. B., Parton, B., & Gummer, E. (2022). Evaluating the impact of educational data policies. Journal of Educational Research and Practice, 12(2), 54–69.
Means, B., Toyama, Y., Murphy, R., & Baki, M. (2022). The effectiveness of online and blended learning: A meta-analysis of data-informed practices. Review of Educational Research, 92(3), 381–423.
Prinsloo, P., & Slade, S. (2017). Ethics and learning analytics: Charting the (un)charted. British Journal of Educational Technology, 48(5), 1537–1549.
Scharpf, F. W. (2021). Trust in digital governance: A public policy perspective. Governance, 34(2), 229–248.
Selwyn, N. (2022). Education and digital technology: The future of learning and governance. Polity Press.
Selwyn, N., & Jandrić, P. (2021). Data, digital education, and social justice. Postdigital Science and Education, 3(2), 377–394.
Tsai, Y. S. (2020). The policy dimensions of data use in education. Computers & Education, 146, 103736.
van Dijck, J. (2023). Governing digital societies: The data infrastructure of public education. Information, Communication & Society, 26(1), 1–19.
