کاربست هوش مصنوعی در مدیریت آموزشی و طراحی برنامه درسی هوشمند
کلمات کلیدی:
هوش مصنوعی, مدیریت آموزشی, برنامه درسی هوشمند, یادگیری تطبیقی, آموزش دیجیتالچکیده
هدف این مطالعه مرور و تحلیل نظام‌مند پژوهش‌های انجام‌شده درباره نقش، چالش‌ها و الزامات کاربست هوش مصنوعی در مدیریت آموزشی و طراحی برنامه درسی هوشمند است. این پژوهش از نوع مرور نظام‌مند کیفی است که با روش تحلیل محتوای استقرایی انجام شد. داده‌ها از طریق مرور متون علمی در پایگاه‌های بین‌المللی مانند Scopus، Web of Science، Springer و Google Scholar گردآوری گردید. پس از بررسی معیارهای ورود و خروج، در نهایت ۱۸ مقاله بین سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۵ انتخاب و تحلیل شدند. برای تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار NVivo نسخه ۱۴ استفاده شد و کدگذاری در سه مرحله باز، محوری و گزینشی تا رسیدن به اشباع نظری انجام گرفت. نتایج تحلیل کیفی نشان داد سه تم اصلی در ادبیات مربوط به هوش مصنوعی در آموزش وجود دارد: (۱) نقش هوش مصنوعی در مدیریت آموزشی، شامل تصمیم‌گیری مبتنی بر داده، تخصیص منابع و خودکارسازی فرایندها؛ (۲) کاربرد هوش مصنوعی در طراحی برنامه درسی هوشمند، شامل شخصی‌سازی یادگیری، ارزیابی پویا و تولید محتوای خودکار؛ و (۳) الزامات و چالش‌های پیاده‌سازی، شامل مسائل زیرساختی، اخلاقی، فرهنگی و اقتصادی. یافته‌ها نشان می‌دهد که استفاده از هوش مصنوعی می‌تواند منجر به ارتقای کیفیت یادگیری، بهینه‌سازی برنامه درسی و افزایش عدالت آموزشی شود، مشروط بر آنکه چارچوب‌های فنی، قانونی و فرهنگی متناسب فراهم گردد. هوش مصنوعی ظرفیت بالایی برای تحول در مدیریت آموزشی و طراحی درسی دارد و می‌تواند نظام آموزشی را به‌سمت تصمیم‌گیری‌های مبتنی بر داده، یادگیری تطبیقی و آموزش انسان‌محور سوق دهد. با این حال، موفقیت این تحول وابسته به توسعه زیرساخت‌های فناورانه، ارتقای سواد دیجیتال معلمان و تدوین سیاست‌های اخلاقی شفاف است.
دانلودها
مراجع
Cortellazzo, L., Bruni, E., & Zampieri, R. (2019). The role of leadership in a digitalized world: A review. Frontiers in Psychology, 10, 1–13. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2019.01014
Habibi, R. (2024). Investigating the impact of leadership role and digital skills on improving organizational performance with the mediating role of digital ethics. International Journal of Nonlinear Analysis and Applications, 15(11), 261–270.
Hargitai, D. M., & Bencsik, A. (2023). The Role of Leadership in Digital Learning Organizations. Emerging Science Journal, 7, 111–124. https://doi.org/10.28991/ESJ-2023-SIED2-09
Rahmanitabar, Z., Khorshidi, A., Araghieh, A., Barzegar, N., & Faghiharam, B. (2023). Designing a Digital Leadership Model for Managers in Educational Organizations (Case Study: Islamic Azad University, Tehran Province). International Journal of Innovation Management and Organizational Behavior, 3(4), 1–8.
Sacavém, A., Silva, A., & Vieira, J. (2025). Leading in the digital age: The role of leadership. Business & Information Systems Engineering, 15(2), 43.
